‘Bactroban neuszalf.” Rehana Nirhoe scrollt door een lijst medicijnen. „Niet leverbaar.” Oogdruppels? „Op.” Slaappillen? Hoeft ze niet naar te zoeken. „Nauwelijks te krijgen.”
Rehana Nirhoe is apothekersassistent bij de Transvaal Apotheek in Den Haag. Zij houdt met anderen de voorraad op orde. Maar de lijst medicijnen die fabrikanten niet kunnen leveren wordt iedere maand langer. Inmiddels ontbreken zelfs vaak de prognoses: het is onbekend wanneer een middel er weer zal zijn.
Nirhoe draait zich van het scherm. Het is de laatste weken niet alleen vervelend, maar ook wel eens spannend. „De spray die hartpatiënten onder hun tong spuiten als ze een aanval krijgen, is afgelopen zaterdag eindelijk geleverd”, zegt ze. „Zelfs die was maandenlang niet te krijgen.”
Aanvankelijk kregen patiënten een andere spray, van een andere fabrikant. Gedoe aan de balie natuurlijk: patiënten willen overleggen met hun arts, vaak doet de apotheker dat. „Maar als iedereen overstapt op een alternatief”, zegt Nirhoe, „wat gebeurt er dan?” Ze lacht nu. „Dan raakt ook dát middel op.”
De Transvaal Apotheek kon hartpatiënten nog wel tabletten geven, die smelten onder de tong. Maar dan is het praten als Brugman, zegt Nirhoe: patiënten snappen het niet, ze vertrouwen het niet, ze willen het niet. „Een hartpatiënt moet zo’n geneesmiddel bij zich dragen. Je wil echt niet dat die afhaakt.”
1.514 medicijnen niet leverbaar
Apothekersvereniging KNMP sloeg deze maand alarm: niet eerder waren de medicijntekorten zo groot en zo langdurig als vorig jaar. In 2022 waren maar liefst 1.514 medicijnen langere tijd (gemiddeld drie maanden) niet leverbaar. De tekorten lopen al tien jaar op, in 2019 ging het nog om ruim zevenhonderd middelen.
Medicijnen maken
De Transvaal Apotheek is een drukbezochte Haagse apotheek, in een levendige straat. Gaat de deur open, dan waaien de straatgeluiden van rondscheurende brommers het pand binnen. Met 45 werknemers (onder wie negen apothekers) en tienduizend vaste patiënten is de apotheek groter dan gemiddeld. Het inkomen van de wijkbewoners is lager dan gemiddeld. Er wordt veel gerookt, zegt Paul Lebbink, apotheker en eigenaar met Melissa Eikmann en Arwin Ramcharan. „Mensen worden hier sneller ziek en minder oud.”
Deze maandag schuiven de doosjes en zakjes onophoudelijk over de balie. En niet alleen vaste patiënten melden zich. Een jongen met een helm onder zijn arm is speciaal vanuit Schiedam naar de apotheek in het Transvaalkwartier gereden. De ADHD-pillen die hij nodig heeft, zijn hier nog wel verkrijgbaar.
Hoe dat kan? De Transvaal Apotheek is niet alleen groot, maar ook een van de steeds schaarser wordende ‘bereidingsapotheken’. Hier maken de apothekers een deel van de medicijnen zelf.
„De eisen aan bereidingsruimtes worden steeds hoger”, legt Paul Lebbink uit. Daarom maken nog slechts zo’n honderdtachtig van de tweeduizend Nederlandse apotheken zelf geneesmiddelen. De industrie levert vaak goedkoper, zegt hij, omdat zij grote hoeveelheden kunnen maken. „Die middelen worden vaker door de zorgverzekeraar vergoed.”
Waarom ze hier dan toch zelf medicijnen maken? Paul Lebbink duwt op de derde verdieping van het langgerekte pand een deur open. Daarachter verschijnt een uitgebreid laboratorium waar apothekers tabletten en injectievloeistoffen maken. „De belangrijkste reden om zelf iets te maken”, zegt Lebbink, „is omdat de industrie het niet doet.”
Zo maken ze hier afbouwmedicatie voor antidepressiva. Omdat fabrikanten, aldus Lebbink, in afbouwen „geen brood zien”. Maar vaker nog passen ze bestaande middelen zo aan, dat die ook voor patiënten met beperkingen te gebruiken zijn. Denk aan oogdruppels zonder conserveringsmiddel, voor mensen die daar allergisch voor zijn. Injecties voor mensen met een tumor in hun keel, die om die reden geen tabletten kunnen slikken. Of medicijnen die langer werken, zodat een kind niet zes keer op een schooldag een pil hoeft in te nemen.
Wat fijn om te horen, helaas zijn er maar zeer weinig apotheken die zelf medicijnen kunnen of mogen maken. Paul Lebbink bedankt voor het delen van jullie verhaal met NRC! Mocht je ook iets willen delen op deze blog voor collega’s neem dan contact op. Volg jij ons al op de socials? Of blijf op de hoogte via onze wekelijkse updates.
Bron: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/01/29/oplossingen-zoeken-voor-medicijntekorten-is-nu-een-dagtaak-voor-apothekers-a4155625