Man, wit, ongeveer 1,75 meter lang en zo’n 80 kilo zwaar. Dat is de ‘reference man’: de persoon waarop alles in onze wereld is afgestemd en getest. Journalist Sophie Frankenmolen maakte voor BNNVARA de documentaireserie Reference man externe link en sprak met onder anderen Gerwin van Schie externe link, Rosemarie Buikema externe link en Linda Senden externe link.
Bekijk de documentaire:
Discriminerende algoritmes
De reference man zit onder meer in onze technologie verscholen. In de tweede aflevering externe link van Reference man legt data-onderzoeker en promovendus Gerwin van Schie uit dat tech helemaal niet zo neutraal en objectief is als je misschien zou denken. Van Schie onderzoekt de rol van etniciteit in Nederlandse overheidssystemen en ziet dat het gebruik van algoritmes discriminatie in de hand werkt.
De overheid verzamelt data over iedereen, algoritmes schatten vervolgens in welke mensen wellicht meer risico of een ‘gevaar’ voor de samenleving (kunne)n vormen en op die uitkomsten wordt beleid gebaseerd. Het verzamelen van informatie begint al bij de geboorte, wanneer de gemeente naast naam en geboortedatum, bijvoorbeeld ook de afkomst van ouders noteert. Met alle gevolgen van dien. “Mensen die een niet-Nederlandse ouder hebben, zullen er eerder uit rollen op het moment dat ze belastingtoeslagen proberen terug te krijgen.”
Representatie
Ook in het dagelijks leven worden we geconfronteerd met de reference man. “Op het moment dat je de deur achter je dicht doet, sta je eigenlijk in een wereld waarin de reference man zich op alle momenten aan jou voordoet als iemand die ertoe doet in de samenleving”, legt hoogleraar Kunst, Cultuur & Diversiteit Rosemarie Buikema uit in de derde aflevering externe link van de serie.
In haar onderzoek naar representatie in de vaste collecties van acht grote musea, zag ze dat op maar 1% van de portretten vrouwen van kleur staan afgebeeld. Reference man blijkt meer dan alleen een lichaam: “Het is een set van waarden en normen die het vanzelfsprekend maakt dat sommige dingen belangrijk zijn en andere niet, dat sommige dingen mooi zijn en andere niet.”
Dat heeft negatieve gevolgen. In het lab van de Gender and Diversity Hub externe link ontdekten ze dat het mensen letterlijk meer energie en hersenactiviteit kost, wanneer ze constant worden benaderd vanuit een stereotype beeldvorming. “Dus dat betekent dat wanneer jij je voortdurend op het terrein van [de reference man] begeeft [en niet op hem lijkt], je al ontzettend veel energie en emoties kwijt bent, alleen al om er te kunnen zijn. En dat maakt dat we zeggen dat de niet-reference-man altijd veel harder moet werken om precies hetzelfde te doen als de reference man.”
Nederlandse Emancipatie Autoriteit
In de vierde aflevering externe link stond de werkomgeving centraal, want ook hier is de invloed van reference man te zien. Denk alleen al aan de loonkloof, discriminatie bij sollicitaties en ongelijkheid in pensioenen. Representatie is wederom een belangrijk probleem. Net als de eerder genoemde algoritmes worden ook wetten en regels veelal gemaakt door mensen die zelf wél in het plaatje van de reference man passen.
“Die witte maat-man vormt een vorm van systemische discriminatie, van institutionele discriminatie, die eigenlijk in allerlei wetten en regels zit”, zegt hoogleraar Europees Recht Linda Senden. Ze pleit daarom voor de oprichting van een Nederlandse Emancipatie Autoriteit (NEMA) externe link, voor klachten, voorlichting en handhaving. “In een heleboel andere domeinen zien we dat wel, denk aan de Autoriteit Persoonsgegevens bijvoorbeeld, maar als het over gelijkheid gaat, hechten we daar blijkbaar een ander overheidsbelang aan.”
Interessant, om even te delen. Bronvermelding onderin dit bericht.
Op de hoogte blijven van nieuws en artikelen? Via de e-mail krijg je eens per week een update.
Bron: https://www.uu.nl/in-de-media/reference-man-zit-overal-in-onze-samenleving-verstopt