Veel mensen denken dat kruidengeneesmiddelen altijd veilig zijn, omdat ze natuurlijk zijn. Maar dat klopt niet. Ook natuurlijke middelen kunnen bijwerkingen hebben en gevaarlijk zijn in combinatie met andere geneesmiddelen.
Een bekend voorbeeld is Sint-Janskruid. Dit kruid wordt vaak gebruikt bij somberheidsklachten, maar het kan de werking van andere medicijnen sterk verminderen. Het laat zien dat de geschiedenis van kruidengeneesmiddelen niet alleen verhalen kent van hoop en genezing, maar óók van fabels en risico’s.
Is Sint-Janskruid echt onschuldig?
Nee. Sint-Janskruid (Hypericum perforatum) lijkt onschuldig omdat het een plant is, maar in de praktijk kan het ernstige wisselwerkingen veroorzaken.
- Het vermindert de werking van de anticonceptiepil.
- Het kan invloed hebben op bloedverdunners en antidepressiva.
- Het verhoogt de afbraak van sommige medicijnen in de lever, waardoor patiënten niet genoeg werkzame stof binnenkrijgen.
Dit voorbeeld laat zien waarom kennis over het veilig gebruik en de werkzaamheid van kruidengeneesmiddelen zo belangrijk is.
Welke kruidengeneesmiddelen hebben bijwerkingen?
Door de eeuwen heen zijn veel planten ontdekt met geneeskrachtige stoffen. Sommige werden levensreddend, andere bleken riskant.
Bekende voorbeelden:
- Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) – bron van digoxine, gebruikt bij hartproblemen. Teveel kan echter giftig zijn.
- Taxus (Taxus brevifolia) – levert de stof taxol, belangrijk bij kankerbehandelingen.
- Wilgenbast (Cortex salicis) – basis voor salicylzuur en later aspirine.
- Kinabast (Cinchona officinalis) – leverde kinine, eeuwenlang hét middel tegen malaria.
- Papaver (Papaver somniferum) – bron van morfine en codeïne, krachtige pijnstillers maar ook verslavend.
Welke mythes bestaan er over kruidengeneesmiddelen?
- “Natuurlijk = veilig” Niet waar. Veel giftige stoffen in de natuur zijn juist 100% natuurlijk.
- “Kruiden werken altijd mild” Niet waar. Denk aan opium of digitalis: planten die extreem krachtig én gevaarlijk kunnen zijn.
- “Planten zijn ouderwets” Ook niet waar. Veel moderne geneesmiddelen zijn nog steeds gebaseerd op plantaardige stoffen.
Waarom zijn kruidengeneesmiddelen belangrijk voor de geneeskunde?
Plantaardige middelen hebben vaak een dubbel verhaal:
- Ze werden direct als geneesmiddel gebruikt.
- Ze dienden als inspiratie voor moderne medicijnen.
Voorbeelden hiervan zijn salicylzuur uit wilgenbast aspirine en steroïde saponinen uit de yam hormoonpreparaten. De natuur blijft zo een onuitputtelijke bron voor de farmacie.
Ontdek meer in het Nationaal Farmaceutisch Museum (online)
Om deze verhalen te bewaren en zichtbaar te maken, hebben we het Nationaal Farmaceutisch Museum (NFM) opgericht: een online museum, zodat iedereen toegang heeft.
Vanaf 1 oktober ontdek je in de tentoonstelling Prachtige Planten & Krachtige Kruiden hoe planten, fabels en wetenschap al eeuwenlang met elkaar verweven zijn.
Ik ben benieuwd:
Wist jij dat een kruid als Sint-Janskruid zoveel risico’s kent?
En welk kruid of natuurmiddel roept volgens jou de meeste fabels op?
Deel dit verhaal gerust met collega’s en patiënten, samen houden we deze kennis levend en zichtbaar.
