Lees of luister via de Educated Drugdealer Podcast
In een wereld waarin de moderne farmacie draait om gestroomlijnde processen, is het soms heerlijk om even terug te kijken. Terug naar een tijd waarin medicijnen nog met de hand werden samengesteld, afgemeten en verpakt in prachtig glaswerk en sierlijke doosjes. Farmaceutisch erfgoed vertelt een verhaal—over vakmanschap, over innovatie en over de mensen die generaties lang zorg bieden.
Een van die mensen is Ingrid Nijwening. Haar liefde voor farmaceutisch erfgoed is niet alleen een hobby, maar een passie die zij met velen deelt. In haar collectie vind je een schat aan oude zalfpotjes, medicijndoosjes en glazen flesjes, stuk voor stuk herinneringen aan een tijd waarin de apotheek nog een ambachtelijke werkplaats was.
Een historisch thuis met een bijzonder verhaal
Mijn gastvrouw, Ingrid Nijwening, ook apothekersassistent, ken ik inmiddels een paar jaar. We delen een liefde voor farmaceutisch erfgoed en reizen regelmatig samen met de trein naar Utrecht voor de Farmaceutisch Historische Dag. Ingrid woont in deze villa met haar gezin, op een plek die vroeger een apotheek-houdende huisartsenpraktijk was. Als liefhebber van historisch farmaceutisch glaswerk en aardewerk heeft ze een indrukwekkende collectie opgebouwd.
Waarom conische zalfpotjes?
Een vraag die Ingrid zich jarenlang stelde: waarom zijn oude zalfpotjes conisch van vorm?
Het antwoord is verrassend logisch. De potjes waren ontworpen om gemakkelijk te verwisselen. Door de taps toelopende vorm konden apothekers en patiënten ze zonder problemen wisselen en bovendien kon de inhoud gemakkelijk uit worden gehaald — geen lastige randen of hoeken waar resten in achterbleven.
In een video laat Ingrid haar verzameling zien en geeft ze uitleg over de functie en het ontwerp van deze bijzondere potjes. Daarnaast werp ik een blik op haar indrukwekkende verzameling medicijnverpakkingen, glaswerk en etiketten, afkomstig uit verschillende apotheken in Nederland. Elk voorwerp vertelt een uniek verhaal over de evolutie van de farmacie.
Een schat aan geschiedenis
Bijzonder in haar collectie zijn de medicijndoosjes van de Kralingsche Apotheek, een apotheek met een rijke geschiedenis. Deze doosjes zijn niet zomaar kartonnen verpakkingen; ze laten zien hoe medicijnpresentatie en -distributie zich in de loop der tijd hebben ontwikkeld. De opstand van de Kralingsche Apotheek is in originele staat te bewonderen bij de Stichting Farmaceutisch Erfgoed op Urk tijdens de vrijwilligersdagen.
Van apotheek naar stinzentuin
Een tapijt van voorjaarsbloeiers
Bij aankomst werd ik direct verwelkomd door een zee van sneeuwklokjes, die in volle glorie de lente aankondigden. Hier en daar toonden de krokussen hun eerste paarse en gele tinten, en de narcissen beloofden binnenkort hun zonnige kopjes te laten zien. Maar wat ik vooral niet kon missen, was het charmante voorjaarsklokje (Leucojum vernum). Dit delicate bloempje, met zijn heldere witte bloemen en groene accenten, is een van de vroege voorbodes van de lente. Het voorjaarsklokje is net als de sneeuwklokjes een echte stinzenplant en straalt een serene rust uit terwijl het de tuin kleurt.
Voorjaarsklokje (Leucojum vernum)
Elke week is hier iets nieuws te ontdekken. Stinzenflora gedijt bij rust en tijd, en dat is precies wat deze plek biedt: een voortdurende transformatie, waarbij de tuin steeds een ander gelaat toont. Een bezoek is dus nooit hetzelfde, en ik begrijp maar al te goed waarom mensen hier wekelijks terugkeren om de veranderingen te bewonderen.
Dat farmaceutisch erfgoed en natuurerfgoed hand in hand kunnen gaan, blijkt wel uit de plek waar Ingrid woont: Villa en Stinzentuin op ’t Kloosterveen in Smilde. Ooit was dit een apotheekhoudende huisartsenpraktijk, nu is het een thuis voor haar gezin én haar bijzondere verzameling. De tuin rondom de villa staat vol stinzenplanten—van sneeuwklokjes tot lenteklokjes en krokussen—die net als haar erfgoedcollectie een diepere laag van geschiedenis met zich meedragen.
Villa op ’t Kloosterveen: een restauratie met liefde
Sinds 2017 werken Ingrid en haar gezin aan de restauratie van deze prachtige villa. Elk detail krijgt aandacht. Oude verflagen worden voorzichtig weggekrabd, waardoor verborgen kleuren en patronen uit vervlogen tijden weer tevoorschijn komen. De oorspronkelijke kleuren worden geanalyseerd in een laboratorium, zodat de ruimtes zo authentiek mogelijk worden hersteld.
Ook de structuur van het huis onthult telkens weer nieuwe geheimen. Achter verlaagde plafonds komen sierlijsten tevoorschijn, in de meidenkamer is nog een originele bedstede te vinden, en de keuken, ooit de spreekkamer van de huisarts, draagt nog altijd de sporen van haar verleden.
Tijdens Open Monumentendag in september is deze bijzondere plek open voor publiek. Daarnaast is de Engelse landschapstuin tussen 1 maart en half mei te bezoeken, mits je vooraf een afspraak maakt. Een donatie wordt gewaardeerd en draagt direct bij aan het behoud van deze historische parel.
Soms kom je op een plek waar de tijd lijkt stil te staan, waar historie en natuur hand in hand gaan en je je even in een ander tijdperk waant. Mijn bezoek aan Villa en Stinzentuin op ’t Kloosterveen in Smilde was een ware beleving—een feest voor de zintuigen en een reis door het verleden. Benieuwd naar de verhalen achter deze prachtige farmaceutische objecten?
📍 Ontdek meer op Facebook: Villa en Stinzentuin op ’t Kloosterveen
Stichting Farmaceutisch Ergoed
Als bestuurslid van de Stichting Farmaceutisch Erfgoed kan ik een bezoekje aan de Villa en Stinzentuin op ‘t Kloosterveen bij Ingrid zeker aanraden. Het is betoverend. Natuurlijk ben je ook van harte welkom om ons op Urk te bezoeken op de vrijwilligersdagen. Neem een kijkje in de agenda voor meer.
Quiz
Dinsdag 11 maart kun je ons ontmoeten en je kennis testen op het KNMP congres.
Wat weet jij over Farmaceutisch Erfgoed? We dagen je uit! Volgende week dinsdag presenteren we een quiz op het KNMP congres.
Er zijn geweldige prijzen te winnen 💪🏼💊
Ben jij er bij?
Zie ik je daar?
Leuk!