Ellen Kruize Kok: ‘Het ministerie wil straks meer medicatie beschikbaar stellen bij supermarkten en tankstations dan nu. Mensen krijgen daarbij digitaal advies. In mijn ogen een zeer onverantwoorde ontwikkeling. Niet omdat we willen bemoederen, zoals veelal wordt gedacht, maar om ziekenhuisopnames te voorkomen. Wij willen de patiënt helpen met de juiste middelen in de juiste combinatie en dosering. Wij zijn prof als het gaat om medicijnen. Die expertise zetten we graag in voor patiënten. Hiervoor volgen we jarenlange opleidingen en blijven we ons continu nascholen. De waarde van de apotheek in onze samenleving is onderbelicht.’
Eén vandaag plaatste een artikel over de voor en nadelen.
De voor- en nadelen van zware pijnstillers aanbieden in een supermarkt of bij een tankstation
Als het aan het ministerie van VWS ligt, kunnen we straks meer medicijnen kopen bij supermarkten en tankstations dan nu. Wie advies wil, kan digitaal een vraag stellen via een tablet bij het schap. Niet iedereen is blij met deze ontwikkeling.
Het gaat om middelen die nu alleen bij de apotheek of drogist verkrijgbaar zijn, zoals maagzuurremmers en sterke pijnstillers, waaronder diclofenac en naproxen. Die middelen mogen op dit moment nog niet in de supermarkt verkocht worden omdat daar geen apotheker of drogist aanwezig is die erover kan adviseren.
‘Digitale communicatie hoort erbij’
Door de Geneesmiddelenwet aan te passen, wil het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport digitaal advies op afstand mogelijk maken. Met als voorwaarde dat dit – net als nu – gebeurt door een gediplomeerd drogist.
“Digitale communicatie en advisering horen inmiddels bij ons dagelijks leven”, zegt een woordvoerder van het ministerie. “Een consument moet voorlichting kunnen krijgen over een geneesmiddel en dat hoeft niet per se fysiek. Daarnaast kan een tablet bij het schap een voordeel zijn, omdat mensen dan niet op zoek hoeven naar een medewerker.”
Meer onnodige ziekenhuisopnames
Maar bij het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) zijn ze er niet gerust op. “De medicijnen die nu worden verkocht bij de drogist zijn ongevaarlijk bij normaal gebruik. Maar niet iedereen weet wat normaal gebruik is. Mensen slikken een pilletje te veel, te langdurig of in een gevaarlijke combinatie”, zegt directeur Ruud Coolen van Brakel.
Nu al kan 17 procent van de ziekenhuisopnames, veroorzaakt door geneesmiddelen, worden toegeschreven aan verkeerd gebruik ervan. “Als er straks meer van dit soort middelen in de supermarkt of bij het tankstation liggen, krijgen we nog meer onnodige ziekenhuisopnames.”
Maagzuurremmers en neusspray
Geneesmiddelen zijn onder te verdelen in drie categorieën: middelen in de vrije verkoop, middelen die alleen bij de drogist of apotheek verkrijgbaar zijn en middelen die je alleen op recept kunt krijgen. Om te bepalen wat waar verkocht mag worden, wordt gekeken naar de risico’s van werkzame stoffen, risico’s van het gebruik, de dosering en het aantal eenheden per verpakking.
80 procent van de middelen behoort tot de tweede categorie. Middelen als maagzuurremmers, bepaalde neussprays en sterke pijnstillers zouden we na de wetswijziging in een willekeurige winkel kunnen tegenkomen. Mits daar digitaal advies kan worden gegeven door een gediplomeerde drogist.
Tsunami aan klachten
Net als het IVM zijn ook artsen huiverig. “Het gaat niet alleen om directe ziekenhuisopnames”, zegt huisarts Jasper de Wit. “Mensen kunnen bijvoorbeeld ook klachten maskeren met zelfzorgmiddelen, zoals pijnstillers, waardoor ze te laat bij mij komen. Voor de gezondheid van mensen wil je dat niet, en bovendien: er komen hoge kosten bij.”
Neuroloog bij een hoofdpijncentrum Emile Couturier is daarnaast bang voor ‘een tsunami van medicatieafhankelijke hoofdpijn’. Hij ziet nu al dat zo’n 70 tot 80 procent van de mensen die bij een hoofdpijncentrum komen klachten hebben door verkeerd gebruik. “Bijvoorbeeld door het te vaak of ongericht slikken van pijnstillers of anti-migrainemiddelen.”
‘Mensen overschatten zichzelf’
“Dat de consument straks de keuze krijgt om wel of geen drogist te raadplegen, is het zwakke punt”, vindt huisarts De Wit. “Nu krijg je actief een waarschuwing bij bepaalde medicijnen. Maar in de supermarkt ga je pas gebruik maken van zo’n tablet als je denkt dat het nodig is. Mensen kunnen dat niet altijd weten, of overschatten zichzelf.”
“En daarnaast,” voegt hij toe: “zijn er mensen die het digitaal niet goed kunnen bijbenen, en mensen met taalvaardigheidsproblemen. Voor hen is zo’n wetswijziging een slecht plan.”
Middelen goedkoper
Toch ziet Dianda Veldman van De Patiëntenfederatie ook voordelen: “Er gaat een hele hoop geld om in zelfzorgmiddelen. Voor veel mensen is het dagelijkse kost, die zijn er een kapitaal aan kwijt.”
Als die middelen makkelijker verkrijgbaar worden en daardoor goedkoper, hebben mensen daar baat bij, zegt ze. “Zolang het gaat om middelen die onschuldig zijn en waar je goede informatie over kunt krijgen, vinden wij het prima.” Huisarts De Wit: “We hoeven de paracetamol niet bij de drogist weg te halen, maar hoe verder je de drempel verlaagt, hoe meer risico op verkeerd gebruik.”
Ik hoop dat we met elkaar de waarde van de vakkundig opgeleide apotheek medewerkers kunnen aantonen. Welke fouten worden dagelijks voorkomen bij jullie in de apotheek?
